Merhum Üstad Sezai Karakoç’un 1966 yılında Varto’da meydana gelen şiddetli deprem münasebetiyle kaleme aldığı yazısı, ne kadar da güncel:

Üstad Sezai Karakoç’un yazdığı “Varto’da Deprem” başlıklı yazıyı önemine binaen olduğu gibi siz değerli okuyucularımla paylaşmak istiyorum.

Ölenler, sonsuzluğun üstünden eğilerek çocuklarının, annelerinin, kadınlarının, dedelerinin kulağına fısıldayacaklardı: “Durun. Birdenbire hiçliğe çarptık. Varlığı bulduk. Biz, dağılan kitabın uçuşan yapraklarıysak, siz de orada kalan yapraklarısınız. Yaprakların toplanıp kitabın yine kitap yapılacağı gün gelecektir.”

Türkçede sık sık kullanılan kalıp bir cümle: “Sözün bittiği yer.”

Kelimelerin kifayetsiz kaldığı, bir felaketi, bir acıyı, bir öfkeyi ve bir çaresizliği anlatan bir ifade; “sözün bittiği yer.”

İşler ne zaman çığırından çıksa ya da ne zaman milyonlarca insanı üzen bir olay meydana gelse “sözün bittiği yerdeyiz” denir.

“Sözün bittiği yer” kalıp cümlesini geçmiş te de kullandık, şimdi de kullanıyoruz, gelecekte de kullanacağız.

Büyük savaşlarda kullandık; “sözün bittiği yer: Çanakkale.”

Büyük afetlerde kullandık; “sözün bittiği yer: Erzincan.”

“Afetimizi de,

küçük kıyametimizi de

kendi ellerimizle hazırlıyoruz.”

 06 Şubat 2023 tarihinde 10 saat içinde Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.7 ve 7.6 şiddetinde meydana gelen iki zelzele ile yüzyılın en büyük depremini ve felaketini yaşıyoruz.

24 Ocak 2020’de meydana gelen Elazığ depreminden sonra, 30 Ekim 2020’de de İzmir depremini yaşamıştık.

Daha bu depremlerin yaraları tam anlamıyla iyileşmemişken, üç yıl sonra Kahramanmaraş depremi ile yeniden bir kez daha yandık, bir kez daha yıkıldık.

Türkiye, bu deprem ile bir daha sarsıldı.

Elazığ merkeze 12 km, Harput merkeze ise 6 km. uzaklıkta olan bulunan bir mağara Harput Buzluk Mağarası.

Mağara, Harput platosu üzerindeki en yüksek kalker tepelerinden birini oluşturan Buzluk Tepe’sinin (1653 m.) kuzey yamacındadır. 

Buzluk Mağarası’nın klimatik ve morfolojik şartları sonucu yazın buz oluşurken, kış aylarında buz oluşmamaktadır. Bu özelliği ile Türkiye'de tek, dünyada 45 mağaradan biridir.

geçen haftadan devam…

Geçen haftaki yazımızda Osmanlı salnâmelerine göre Palu ilçemizin yakın tarihinden bahsetmiştik.

Bu haftaki yazımıza ise; yine Osmanlı Vilayet salnâmelerine göre Palu ilçemizin madenlerinden, genel coğrafî ve idarî yapısı ile devam etmek istiyorum.

Palu madenleri, Coğrafî ve idarî yapısı hakkında Devlet-i Ali Osmaniye, Diyarbekir ve Ma’muratü’l-Aziz salnamelerinde şu bilgiler verilmektedir.

Harput, Ma’muratü’l-Aziz yazı dizisinden sonra ilimizin eski ilçelerinden olan Maden ve Keban’dan daha önceki yazılarımızda bahsetmiştik.

Bu yazı dizimizi kadim bir yerleşim yeri olan Palu ile sonlandırmak istiyorum.

Yazı dizimizin tümünde tek kaynak olarak Osmanlı Salnâmeleri’nden yararlandık.

Yine Osmanlı salnâmelerinde aktarılan bilgilerle Palu’nun yakın tarihi, idari yapısı ve coğrafi konumundan bahsetmek istiyorum.

geçen haftadan devam…

Geçen haftaki yazımızda Osmanlı salnâmelerine göre Keban ilçemizin yakın tarihinden bahsetmiştik.

Bu haftaki yazımıza ise; yine Osmanlı Vilayet salnâmelerine göre Keban ilçemizin gümüş madeni işletmeciliği, genel coğrafî ve idarî yapısı ile devam etmek istiyorum.

Gümüş Madeni / Maden-i Hümayun

Osmanlı vilayet salnamelerinde Keban’da işletilen gümüş madeni ile ilgili şu bilgiler verilmektedir.

“Keban kazasındaki madende iki adet büyük kurşunlu gümüş mağarası ve iki adet tamamlanmayan suyolu işletilmektedir.

İlimizde; kendi sınırları içerisinde çıkartılan ve işletilen maden cevherlerine binaen Keban ilçemiz “Gümüş Madeni”, Maden İlçesi ise “Bakır Madeni” isimleriyle anılmış, salname ve resmi kayıtlarda da bu isimler zikredilmiştir.  Her iki ilçemiz de yine barındırdıkları madenlerden ötürü “Maden-i Hümayun” olarak kayıtlara geçmiştir. Keban ilçemize ayrıca “Maden Emirliği” unvanı da verilmiştir.

Daha önce yayımlanan “Maden-i Hümayun” başlıklı yazımızla Maden ilçemizden ve bu ilçemizden çıkarılan bakır madenlerinden bahsetmiştik.

Bu yazı dizimizde de Keban yani Keban Madeni’nden bahsetmek istiyorum.

Metinlerde geçen “Maden” den kastedilenin Maden ilçemiz değil, Keban ilçemiz olduğu hatırlatmasını yaparak Osmanlı vilayet salnamelerinde Keban’ın yakın tarihi ve gümüş madeni, idari yapısı ve coğrafi konumu ile şu bilgiler verilmektedir.   

geçen haftadan devam…

Geçen haftaki yazımızda Osmanlı salnâmelerine göre Elazığ’ın idari yapısından bahsetmiştik.

Bu haftaki yazımızda ise; 1301/1884 - 1325/1907 tarihli Ma’muratü’l-Aziz Vilayet salnâmelerine göre yeni yeni kurulmakta olan Ma’muratü’l-Aziz vilayetinin genel coğrafi durumundan bahsetmek istiyorum.

Ma’muratü’l-Aziz, Asitane’ye 200/215 saat uzaklığında (1 saat; 15 km.ye tekabül ediyor), Bağdad Caddesi (şimdiki Gazi Caddesi) üzerinde, ekvatordan 38.5 derece kuzey enlemi ile 36 derece 55 dakika (başka salnamede; 37 derece ve 50 dakika ile 39 derece ve 52 dakika) batı boylamı ve kıblesi dahi Haleb vilayetiyle Urfa sancağı ölçüsünde, Dersaadet’ten 8 derece 10 dakika ile 9 derece 38 dakika doğu eyleminin ortasında, Yine Dersaadet’ten başlangıç kabul edildiğine göre vilayetin merkezi olan Mezra 9 derece ve 21 dakika, denizden yüksekliği 1100 metre olan bir mevkiye kurulmuştur.

Bir önceki yazımız olan “Harput; Sancaktan Eyalete, Eyaletten Nahiyeye” başlığı altında Harput’un idari yapısında bahsetmiş ve Osmanlı döneminde idari bakımdan en fazla değişikliğe uğrayan yerleşim yerlerden birinin de Harput olduğunu belirtmiştik.

Bu yazımızda da Osmanlı Salnameleri’ne göre Elazığ’ın idari yapısından bahsetmek istiyorum.

Harput’un geleceği 1834 yılı ile birlikte bir belirsizliğe doğru yol almaya başlamıştır bile.

1834 yılında Keban Madeni bir ara vilayet merkezi olmuş, Harput’un idaresi de Maden valileri tarafından mahalli beylere bırakılmıştı. Beyler de kendi köylerinde (Hoş, Sarıni ve Hoğu) ikamet ederek Harput’u idare etmeye çalışmışlardır. Sonraları Çötelizâdeler ümera arasında imtiyazlı olarak tanındığından kazanın idaresi aralıksız olarak bu hanedana verilmiştir. Çötelizâdeler ise ikamet ettikleri Mezra’dan Harput’u idare etmişler ve Mezra merkez kaza olmuştur.