İmam Hatip okulları her zaman Türkiye’de gündem olmuş, kuruluşundan günümüze kadar hep gündemde kalmıştır.

İmam Hatip liselerinin kuruluşundan itibaren daima halkın teveccühüne mazhar olması, zaman zaman bu okullar üzerinden lehte ve aleyhte siyaset yapma sonucunu doğurmuştur.

Siyasî ve ideolojik sebeplerle bu okulların kapatılması veya sayılarının azaltılmasına gidilmiş, mezunlarının yükseköğretim imkânları kısıtlanmış ve büyük ölçüde engellenmiştir.

1970’li yıllardan itibaren İmam Hatip öğrencisi ve mezunu olarak, 1986’lı yıllardan itibaren de öğretmen ve idareci olarak bu zorlu sürecinin bir kısmını gördük ve yaşadık.

Günümüzde ise, çeşitli süreçlerden ve badirelerden geçen İmam Hatip okullarının kuruluş yıldönümleri kutlanıyor artık.

17 Ekim İmam Hatiplerin kuruluş yıl dönümü…

2016 yılından itibaren bu hafta “İmam Hatipler Haftası” olarak kutlanmaya başlandı.

Ben de bir İmam Hatipli olarak böyle bir haftanın tahsis edilmesine sevindim!

Her kesin bir haftası var, biz İmam Hatiplilerin niye bir haftası olmasın!

Zaten 365 günün her günü, her haftası gün ve haftalarla parsellenmiş adeta.

Bir hafta da biz İmam Hatiplilerin olsun!

Demokrat Parti’nin 13 Ekim 1951’de İmam Hatip Okulu ismiyle 7 ilimizde birer okul açılmasının kararı alındığı ve bu kararın onaylandığı tarih 17 Ekim 1951 tarih, “İmam Hatipler Haftası” olarak kabul edilip kutlanmaya başlandı.

İmam Hatip okulları ilk defa 13/17 Ekim 1951’de mi açıldı?

Peki, bu tarih doğru mu?

Müsaadenizle geçmişe doğru bir yolculuk yapalım.

İmam Hatip okullarının ilk kuruluşundan günümüze kadar geçen süreci kısaca bir özetleyelim.

Osmanlı döneminde İmam Hatip yetiştiren özel bir okul yoktu. Medreselerden mezun olanların bir kısmı bu görevi yerine getiriyorlardı.

Bu görev ya gönüllü yapılıyor, ya da belli bir ücret karşılığında yapılıyordu. Bu görevlilerin ücretleri ise kurulan vakıflar tarafında veya halk tarafında ödeniyordu.

Zamanla bu görevi ifa edenlerin yetiştirileceği özel okullar açılmasına karar verildi.

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde 28 Aralık 1912’de vaiz yetiştirmek için “Medresetü’l-Vaizin”, 1913 yılında imam hatip yetiştirmek için ise “Medresetü’l-Eimme ve’l-Huteba / Hatipler ve İmamlar Medresesi” adında medreseler açıldı.

Bu iki medrese 1919 yılında “Medresetü’l-İrşad” adıyla birleştirildi.

Ancak 3 Mart 1340/1924’te kabul edilip 6 Martta yürürlüğe giren Tevhid-i Tedrisat Kanunuyla birlikte tüm medreseler gibi “Medresetü’l-İrşad” da 11 Mart 1340/1924 tarihindeki tamimle kapatıldı.

İşte 1913’te açılan “Medresetü’l-Eimme ve’l-Huteba / Hatipler ve İmamlar Medresesi’nin” kuruluş tarihini esas aldığımızda, 2020 yılı itibariyle bugünkü İmam Hatip okullarının 107 yıllık bir maziye sahip olduğunu görüyoruz.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun din görevlisi eğitimini düzenleyen 4. Maddesi medreselerin kapatılmasına karşılık, imamlık ve hatiplik gibi dini hizmetlerin görülebilmesi için ayrı okullar açılmasını öngörüyordu.

Kanunda öngörülen bu okullar, 1924 yılında “İmam Hatip Mektepleri” adı altında 29 merkezde açıldı. Okullar, dört yıllık ortaöğrenim seviyesindeydi. Bu okulların müdürleri özel bir din eğitimi görmemişlerdi. Daha çok deneyimli eğitimcilerdi ve amaçları Cumhuriyet'e bağlı, aydın din adamları yetiştirmekti. Ders saatlerinin çoğu bilim ve yabancı dil dersleriydi ve dinle ilgili dersler ikinci plandaydı. 

1929 yılında sayıları 2’ye düşen İmam Hatip Mektepleri 1930’da öğrenci yokluğu(!) nedeniyle tamamen kapatıldı ve 1948 yılına kadar imam-hatip eğitimi yapılmadı.

1924 tarihini esas aldığımızda, 2020 yılı itibariyle bugünkü İmam Hatip okullarının 96 yıllık bir maziye sahip olduğunu görüyoruz.

Bu dönem içinde; İmam ve Hatip mektepleri ile Daru’l-Fünun İlahiyat Fakültesinin kapatılması, 1930’lu yıllara varmadan her tür okulun programından dini nitelikli derslerin çıkarılması, dinî neşriyatın yasaklanması,  din görevliliğin devlet memuriyeti olmaktan çıkarılması, memurların Cuma namazına gitmelerinin yasaklanması, 1932’den itibaren 18 yıl boyunca Ezanın Türkçe okutulması vb. uygulamalarla din toplum hayatından tamamen dışlandı.

Artık toplumda mihraba geçip namaz kıldıracak imamlar, cenazeleri tekfin ve defin işlemini yapabilecek görevlilerinin dahi bulunamadığı bir dönem yaşandı.

1950 seçimlerinden sonra iktidara geçen Demokrat Parti, seçim dönemlerinde söz vermiş olduğu şekilde “İmam Hatip Okulları'nı (İHO")” iktidarının ilk yılda açtı.

13 Ekim 1951’de İmam Hatip Okulu ismiyle 7 ilimizde birer okul açılmasını kararlaştırdı. Bu karar, Milli Eğitim Bakan Tevfik ileri tarafından 17 Ekim 1951 günü onayladı.

Bu karara göre İstanbul, Ankara, Adana, Kayseri, Konya, Isparta ve Maraş illerinde birer İmam Hatip Okulu açılması kesinleşmiş oldu.

Bugün bu tarih esas alınarak 2020 yılı itibariyle İmam Hatip okullarının kuruluşunun 69. yıl dönümü kutlanıyor.

Evet, sizce İmam Hatip Okullarının kuruluş tarihi hangisi olmalı?

1913 mü, 1924 mü, 1951 mi?

İmam Hatip okullarının tarihi sürecine haftaya devam edelim inşallah…

19.10.2020

Süleyman Yapıcı

Günışığı Gazetesi