“Allah tarafından kendilerine, yanlarında bulunanı tasdik edici bir elçi gelince ehl-i kitaptan bir gurup, sanki Allah'ın kitabını bilmiyormuş gibi onu arkalarına atıp terkettiler.” [Bakara: 1/101]

“(Şuayb:) Ey kavmim dedi, size göre benim kabilem Allah'tan daha mı güçlü ve değerli ki, onu (Allah'ın emirlerini) arkanıza atıp unuttunuz. Şüphesiz ki Rabbim yapmakta olduklarınızı çepeçevre kuşatıcıdır.” [Hûd: 11/92]

Bakara suresi 101. ayetinde “…Allah'ın kitabını bilmiyormuş gibi onu arkalarına atıp terkettiler”, Hud suresi 92. Ayetinde ise “…(Allah'ın emirlerini) arkanıza atıp unuttunuz…” Allah’ın kitabı ve emirlerini “arkaya atmak” ifadesi kullanılmaktadır.

Arkaya atmak; “O’nu unutmak, kulak ardı etmek, itibar ermemek, değer vermemek, benimsememek, kabul etmemek, küçümsemek, gözden çıkarmak, O’nu unutulacak/gözden çıkarılacak bir şey olarak görmek” anlamlarına gelmektedir.

Türkçemizde ise sözü edilen durumları karşılayan deyimler ise şunlardır

Arkasını çevirmek/dönmek: Önem vermemek, ilgilenmez olmak,

Sırt/yüz çevirmek: Eski ilgiyi göstermemek,

Kulak ardı etmek/arkasına almak: Dinlememek, dikkat etmemek, özen göstermemek, işitmemiş gibi davranmak,

Göz ardı etmek: Görmezlikten gelmek,

Gözden çıkarmak: Bir malının elden gitmesine razı olmak,

Arkasını çevirmek/dönmek: Sırt/yüz çevirmek,

Kulak ardı etmek/arkasına almak: İşitmemiş gibi davranmak, gözardı etmek, gözden çıkarmak.”

Ayetlerde geçen “arkasına attı” cümlesi, Araplar arasında “bir kimsenin bir şeyi beğenmeyip ondan yüz çevirmesi” anlamına kullanılan bir darb-ı meseldir. Çünkü kendisine önem verilmeyen şey, bu tarzda arkaya atılır.

Herhangi bir işi kabul etmemeye; “onu arkasına attı” denir. Yani “onu kabul etmedi, ondan yüz çevirdi ve ondan uzaklaştı, onu küçümsedi, onu unuttu/gözden çıkardı, onu unutulacak/gözden çıkarılacak bir şey olarak gördü” demektir.

Bu ifadeler; “bir yana bırakmayı” ve “yüz çevirmeyi” somut biçimde anlatıyor.

Bu ayetler, özelde Yahudilerin, Hz. Şuayb ve kavminin durumlarını anlatsa da genel de herkese şamildir. 

Buna göre bizden öncekilerin yerine getirmekle yükümlü oldukları hususlar ve onlardan alınmış olan sözler bizim için de bir yükümlülüktür, bizim için de bir görevdir.

Allah’ın emirlerini veya kitabını arkaya atmak;

Allah’a sırt çevirmek, yüz çevirmek, O’na itaat ve tazimde bulunmamaktır.

Kudret ve azamet sahibi olan Allah’ı unutmak, O’na şirk koşmak, peygamberine ihanet etmektir.

Allah’ı unutmak, emir ve yasaklarına kulak asmamaktır.

Başkalarını Allah’tan daha aziz kabul etmek, üstün görmektir.

Allah’ı alaya almak, emirlerini bırakmak azabından korkmamak, O’na saygı göstermemektir.

Kavmini, aşiretini, ırkını, milliyetini Allah’tan üstün ve önemli tutmaktır.

Allah’ın emir ve yasaklarını unutmak, kıymetsiz, geçersiz saymak; değer vermemektir.

O’nun elçilerine önem vermemek, vahiy ve öğütlerine kulak asmamaktır.

Allah’ın kitabını arkaya atmak, indirilen kitabı reddetmek, onunla amel etmeye yanaşmamak, düşünce ve pratik hayat alanlarından uzak tutmaktır.

Bu ayetlerde ise kınayıcı bir üslûpla, kendi dinlerine ve peygamberlerine karşı bu sadakatsizliği gösterenlerin, Hz. Muhammed (s.a.v.)’in peygamberliğini reddetmelerinde şaşılacak bir durum bulunmadığı bildirilmektedir.

Allah’ın emir ve kitabını arkaya atmak; kendisine değer verilmeyen bir şey gibi Allah’ı ve O’nun elçilerini arkaya atmaktır.

21.10.2019

Süleyman Yapıcı

Günışığı Gazetesi