Harput kültürü denildiği zaman ilk akla gelen Harput musikisidir.

Harput musikisi; Harput, Urfa ve Kerkük musiki ile birbirini tamamlayan üç sacayağından biridir.

Türk sanat ve Türk halk müziği unsurlarını bünyesinde taşıyan “nev-i şahsına münhasır” bir mahalli müziktir Harput musikisi.  

Fasıl geleneği içinde icra edilirken makamdan makama geçildiği,

Fuzuli, Nedim, Nevres gibi şairlerin eserlerinin bestelendiği,

İcra edildiği,

Divan edebiyatı ve halk kültürünün kaynaştığı,

Bir musikidir Harput musikisi.

Rast, Nihavend, Uşak, Hicaz, Hüseyni gibi makamların yanında,

Harput’a has Divan, Tecnis, Müstezat, İbrahimiye, Tatvan, Varsah, Elezber ve Kürdi makamlarından oluşan bir Harput Musikisi.

Şirvan, Bağrı Yanık, Kürdi, Kesik, Beşiri, Muhalif hoyratlardan ve mayalardan oluşan bir musikidir Harput musikisi.

Hacı Reşit Efendi, Hacı Hayri gibi şairler ile meçhul şairlerin şiirlerinin bestelendiği Harput ve Elazığ türküleri.

Gurbette sılayı özleyiştir,

Savaştır,

Ayrılıktır,

Ölümdür,

Aşktır,

Harput ve Elazığ türküleri.

Acıların,

Sevinçlerin paylaşıldığı,

Büyük bir sadelik içinde yüz yıllar boyunca tüm canlılığı ile zamanımıza kadar gelen Harput ve Elazığ Türküleri.

Gazelleri ile,

Hoyratları ile,

İnsanı coşturan,

Heyecanlandıran,

İlahi duyguyu dalgalandıran,

İnsanı maddi âlemden manevi âleme götüren,

Harput musikisi.

İşte benim kültürüm.

İşte benim musikim.

Harput’un “yosmaları”, [1]

Harput’un “çolleleri”, [2]

Harput’un namus düşmanları için yazılan ve söylenen Çatalkaya türküleri.

Böyle bir kültür olamaz.

Böyle bir musiki türü kabul edilemez.

Çatalkaya türküleri gündemde tutulamaz ve sahip çıkılamaz.

Çatalkaya nedir?

Neresidir?

Harput kültürü olarak sunulmaya çalışılan Çatalkaya türküleri kimler için söylenmiştir?

Çatalkaya;

Eski Harput Hacılar mahallesinde,

Şehrin kuzeydoğusunda ve ücra kenarında,

Dere Hamamı’nın üstündeki kayalığın üzerine serpilmiş yüzden fazla kerpiç evlerden oluşan bir semt Çatalkaya.

Bir veya iki katlı, en fazla üç odalı sıralı evlerden oluşan,

Harput’ta, Harput’un yakın ve uzak çevrelerinde mühim mevkimiş gibi nam ve şöhret salan,

Harput’un aşırı taassubuna rağmen umumhane haline getirilmiş bir semt Çatalkaya.

Çok güzel ve belalı yosmaların yetiştiği,

Bu yosmaların uğurlarında nice kanların döküldüğü,

Matemlerin tutulduğu,

Üzerlerine ağıt ve türkülerin yakıldığı,

Ayşen, Fide, Hafo, Nesibe, İri Güllü, Hayriye’si ile meşhur bir semt Çatalkaya.

Belalısı, belasızı,

Zengini, şöhretlisi,

Cahili, okumuşu,

Harput “çollelerinin” ve hovardalarının cirit attığı bir semt Çatalkaya.

Mamoş gibi bir namus düşmanını kahraman yapan,

Namuslu, iyiliği ile tanınmış, temiz ruhlu, munis ve herkese karşı hürmetkâr ve namusunu temizleyen Bekir Hoca’yı [3]  kötüleyen Çatalkaya türküleri,

Benim kültürüm,

Benim musikim,

Benim türkülerim olamaz.

Çatalkaya yosmaları için yakılan ağıtlar,

Çatalkaya yosmaları için bestelenen ve söylenen türküler,

Benim kültürüm,

Benim musikim,

Benim türkülerim olamaz.

17.05.2005

Akif Eryaman (Süleyman Yapıcı)

Kardelen

Yeni Ufuk Gazetesi